Savaş alanlarında gazeteciliğin tarafsızlık ilkesi zedelenebiliyor

Gazetecilerin çatışma bölgelerinde nasıl davranacaklarını, tehlikeleri nasıl tanıyacaklarını ve güvenliği nasıl sağlayacaklarını öğrenmeleri gerektiğini belirten uzmanlar, tehlikeli durumlarla başa çıkma maharetlerini edinebilecekleri mesleksel eğitimlerden geçmelerinin koşul olduğunu söylüyor. Savaş devirlerinde tarafsız kalmanın herkes için sıkıntı olduğunu münasebetiyle gazetecilerin de bu mevzuda zorlanabildiğini lisana getiren Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Savaş muhabirleri savaş ve çatışma durumlarında tarafsızlık unsurunu koruma konusunda sağlam bir temele sahip olmalılar.” dedi.

Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Doç. Dr. Gül Esra Atalay, savaş bölgelerinde muhabirlik yapma konusunu kıymetlendirdi.

Savaş muhabirliği için mesleksel eğitim gerekiyor

Savaş muhabirlerinin can güvenliklerini tehdit eden olaylarla karşılaşabildiklerini söz eden Doç. Dr. Gül Esra Atalay, “Dolayısıyla çatışma bölgelerinde nasıl davranacaklarını, tehlikeleri nasıl tanıyacaklarını ve güvenliği nasıl sağlayacaklarını öğrenmeliler. Örneğin mayın tarlalarından kaçınma, birinci yardım, savaş ve çatışma bölgesinde inançlı bir formda hareket etme ve tehlikeli durumlarla başa çıkma marifetlerini edinebilecekleri mesleksel eğitimlerden geçmeleri koşul.” dedi.

Gidilen bölgenin halkıyla âlâ irtibat haberin gerçek ve istikrarlı olması açısından önemli!

Savaş devirlerinde tarafsız kalmanın herkes için sıkıntı olduğunu münasebetiyle gazetecilerin de bu bahiste zorlanabildiğini lisana getiren Atalay, şöyle devam etti:

“Savaş muhabirleri savaş ve çatışma durumlarında  tarafsızlık prensibini muhafaza konusunda sağlam bir temele sahip olmalılar. Savaşı körükleyen, şiddeti öven bir haber lisanı yerine barış gazeteciliği prensipleriyle uyumlu olacak formda, savaşın taraflarını uzlaştırmaya, çatışmayı azaltmaya yarayacak bir telaffuz geliştirebilme konusunda donanımlı olmaları gerekiyor. 

Savaş bölgelerine giden muhabirler, gittikleri bölgenin tarihini, kültürünü, lisanını ve siyasi dinamiklerini anlayabilecek yetkinlikte olmalılar. Bölge halkıyla güzel irtibat kurmak ve onların perspektiflerini anlamak, yapılacak haberin hakikat ve istikrarlı olması için önem arz ediyor. Savaş muhabirleri gitmeden önce bu mevzularda hazırlık yapmalı.”

Savaş muhabirleri de askerler üzere etkileniyor

Öte yandan savaş bölgelerinde çalışmanın, muhabirler üzerinde önemli ruhsal tesirlere sahip olabileceğini de anlatan Atalay, “Yapılan araştırmalar savaş muhabirlerinin savaşan askerlerle eşit düzeyde olumsuz tesirlere maruz kaldığını gösteriyor. Bu nedenle, gerilimle başa çıkma, travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerini tanıma konusunda gazetecilere kesinlikle eğitim verilmesi gerekiyor. Savaş muhabirleri ruhsal sıhhatleri tehlikeye düştüğünde takviye istemekten çekinmemeli, haber kuruluşları da bu takviyeleri çalışanlarından esirgememeli. Muhabirler, güvenliklerini daima gözden geçirmeli, riskleri önceden kıymetlendirmeli ve gerektiğinde haber yapma sürecini durdurmalı yahut geri çekilmelidirler. Buna uymak kendi güvenliklerini ve grubun güvenliğini sağlama açısından kritik önem taşıyor.” dedi. 

Güvenilir kaynaklarla bağlantı kurulmalı

Savaş bölgelerinde çalışan muhabirlerin hakikat ve muteber bilgiye ulaşmak için her şeyden önce mahallî kaynaklarla direkt bağlantı kurması gerektiğine vurgu yapan Atalay, şöyle dedi:

“Yerel halk, görgü şahitleri ve olayların direkt şahitleri oldukları için birinci elden bilgi almak mümkün oluyor. Bölgedeki bağımsız gazetecilerle işbirliği yapmak, mahallî bilgiye ulaşmayı ve olayları daha düzgün anlamayı kolaylaştırabiliyor. Bu işbirliği sayesinde gazeteciler direkt bölgede yaşanan olaylar hakkında perspektiflerini derinleştirebilirler.

Uluslararası haber ajansları ve emniyetli medya kuruluşları, çoklukla savaş bölgelerinden gelen haberleri doğrulamak ve emniyetli bilgi sağlamak için uğraş gösterirler. Bu kaynaklar, güvenilirlikleri için çoklukla çeşitli doğrulama süreçleri kullanırlar, hasebiyle   savaş muhabirleri için de sağlam bir haber kaynağıdırlar.” 

Sosyal medya içeriği manipüle edilebiliyor

Sosyal medya platformları ve mahallî internet kaynaklarının savaş bölgelerindeki yeni olaylar hakkında anlık bilgi sağlayabildiğini de kaydeden Atalay, “Ancak toplumsal medya içeriği manipüle edilebilir yahut aldatıcı olabildiği için savaş devirlerinde bir çok farklı kaynaklardan doğrulatmadan kullanılmamalıdır.” diye konuştu. 

Atalay, Birleşmiş Milletler üzere memleketler arası kuruluşların bölgedeki durum hakkında rapor yayımladıklarını, hasebiyle savaş muhabirleri için bu raporların da sağlam bilgi kaynağı olduğunu söyledi.

Haberler yayınlamadan önce kesinlikle doğrulanmalı

Savaş ortamının manipülatif yahut aldatıcı bilgilerin süratle üremesine  neden olabildiğine de işaret eden Atalay, “Savaş muhabirleri, haberlerini gerçek ve emniyetli kaynaklardan elde etmeli ve manipülasyondan kaçınmalı. Haberleri doğrulamak için efor sarf etmek, farklı kaynaklardan bilgi almak ve haberleri yayınlamadan önce kapsamlı bir doğrulama süreci yürütmek savaş ve çatışma bölgelerinde çok daha önemli hale geliyor. Gazeteciler süratle savaş bölgesinden haber geçme telaşı içerisinde bu adımları atlamamalı. Savaş bölgelerinde muhabirler, röportaj yaparken yahut manzara alırken insanların mahremiyetine hürmet göstermeli, onların onayını almalı ve hassaslık göstererek, yayınlamadan önce bu gereçleri dikkatlice gözden geçirmelidirler.” biçiminde bilgi verdi.

Savaş muhabirleri bir taraf üzere davranmamalı

Savaş alanlarında gazeteciliğin tarafsızlık unsurunun zedelenebildiğini de lisana getiren Atalay, “Savaş muhabirleri bir taraf üzere davranmak yerine, kamuoyunu bilgilendirme misyonuna hizmet edecek biçimde haber yapmalı.” dedi.

Savaş bölgesinde ne cins takviyeler alınabilir?

Savaş bölgelerinde muhabirlerin çalışmalarını sürdürebilmeleri için milletlerarası yardım kuruluşları ve hükümetlerin ne cins takviyeler sağlaması gerektiği konusunda da Atalay, şöyle devam etti:

“Uluslararası yardım kuruluşları ve hükümetler, mahallî güvenlik güçleriyle iş birliği yaparak savaş bölgelerindeki muhabirlerin güvenliğini sağlamak için eğitim, danışmanlık ve fizikî muhafaza sağlayabilirler. Hükümetler yahut yardım kuruluşları, muhabirlerin seyahatleri, konaklamaları ve haber kaynakları için lojistik takviye sağlayabilirler.  Güvenli ulaşım, konaklama imkanları yahut haber yapmak için gerekli ekipmanların temini üzere hususlarda bu takviyeye muhabirlerin alanda çok muhtaçlığı oluyor. Savaş bölgelerinde çalışmak, muhabirler üzerinde önemli ruhsal tesirlere sahip olabilir. Milletlerarası yardım kuruluşları yahut hükümetler, muhabirler için psikososyal dayanak programları sunarak travma sonrası gerilim bozukluğu üzere mevzularda yardımcı olabilirler. Memleketler arası yardım kuruluşları ve hükümetler, savaş bölgelerinde haber altyapısını güçlendirebilirler. Muhabirlerin irtibat kurma ve haber akışını sağlama konusundaki altyapı ve teknolojik takviyesi sağlayabilirler.” 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı