“Efeçayı” bitkisi literatüre kazandırıldı

İzmir’de Ballıbabagiller ailesinin yeni bir tipi keşfedildi

“Efeçayı” bitkisi literatüre kazandırıldı

 Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü

Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Dr. Özal Güner ve doktora öğrencisi

Tuğkan Özdöl’ün ortak çalışmasıyla yeni bir bitki çeşidi literatüre kazandırıldı.

Tahtalı Barajı havzasında bulunan bitkiye İzmir’e atfen “Efeçayı” ismi verildi.

Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, Prof. Dr. Hasan

Yıldırım ve takımını tebrik etti. Prof. Dr. Budak, “Prof. Dr. Hasan Yıldırım

hocamız, ülkemizin endemik bitki çeşitliliğine katkı sunmaya devam ediyor.

İzmir’in Seferihisar, Gümüldür ve Menderes ilçeleri ortasında kalan bölgede,

Tahtalı Baraj Havzası civarında buldukları yeni ‘Efeçayı’ bitkisini literatüre

kazandıran hocamızı ve takımını kutluyorum” diye konuştu.

Bitkinin keşif öyküsünü anlatan Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Bitkimiz,

tornacılık mesleği ile uğraşan lakin birebir vakitte bir doğasever olan Cem

Çuhacıoğlu tarafından, birinci olarak 2012 yılında bir saha çalışması esnasında

keşfedildi. Bu bitkinin mevcut çeşitlerden farklı bir çeşit olduğundan şüphelenen

Cem Çuhacıoğlu, keşfettiği bu bitkiye ilişkin ayrıntılı fotoğrafları ve materyalleri

bizlere iletti. Bitki üzerine gerçekleştirdiğimiz çalışmalarda tıbbın şu ana kadar

literatürde mevcut bir bitki olmadığı fark etik. Alanda doktora öğrencisi Tuğkan

Özdöl ve hususun uzmanlarından Dr. Özal Güner ile birlikte ortak bir çalışma

yürütmeye başladık. Uzun yıllar süren ayrıntılı müşahede ve çalışmalar sonucunda

‘Türler ve Habitatlar’ isimli ülkemizin değerli taksonomi mecmuasında bilimsel

makalesini hazırlayıp, tipi bilim dünyasına tanıttık. Bilimsel ismini, bitkiyi

keşfeden Cem Çuhacıoğlu’na atfedilerek ‘Stachys cuhacioglui’ olarak belirledik.

Bitkinin Türkçe ismini ise efeler diyarı İzmir’e atfen ‘Efeçayı’ formunda kayda

geçirdik” dedi.

“Türkiye’de bu aileye ilişkin 67 endemik tıp mevcut”

Türün dünyadaki yayılımından kelam eden Prof. Dr. Yıldırım, “Deliçay

(Stachys) olarak bilinen bu bitki cinsi Ballıbabagiller (Lamiaceae) ailesinin en

büyük cinslerinden biridir. Stachys cinsi; Avustralya ve Yeni Zelanda hariç, esas

olarak Akdeniz bölgesinde olmak üzere Güneybatı Asya ile Kuzey ve Güney

Amerika’da yayılış göstermektedir. Cins 362 cins (435 takson) içerir. Türlerinin

çoğu ormanlarda kayalık yerlerde, kireçtaşlarında ve akarsu kıyılarında yetişir.

Ayrıca endemik taksonlar çoğunlukla Akdeniz Havzası’nın sıcak ılıman

bölgelerinde ağırlaşmaktadır. Türkiye’de Stachys cinsinde 96 cins (123 takson)

doğal yayılış göstermektedir. Bu taksonların 67’si Türkiye’ye endemiktir.

Efeçayı; şu an tespit edildiği kadarıyla yalnızca İzmir Menderes ilçesi ile

Seferihisar ve Gümüldür ortasında kalan üçgende, Tahtalı Barajı civarında,

volkanik ve metamorfik kökenli anakayalar üzerinde yaşayan lokal endemik bir

türdür. Akdeniz floristik bölgesine ilişkin bir elementtir. Yeni tıp, maki bitki 

örtüsünde ve Kızılçam açıklıklarındaki volkanik kayalar üzerinde, kaya

çatlaklarında yetişmektedir. Hayat aralığını rakımı ise deniz düzeyinden 143

ila 494 metre ortasındaki yüksekliklerdir. Yalnızca kaya çatlaklarında yaşayan çeşit,

toprak üzerinde yaşayamaz” diye konuştu.

“Türün hayat alanı tehdit altında”

Türün hayat alanının tehdit altında olduğunu lisana getiren Prof. Dr.

Yıldırım, “Efeçayı’nın ömür alanının sık sık orman yangını geçiren bir alan

olması, alanda yangın sonrası taraçlama ve yol açma çalışmalarının ağır oluşu

ve yalnızca 700 kadar bireye sahip popülasyonunun olması üzere etkenler çeşidi çok

ciddi manada tehdit etmektedir. Kritik seviyede tehlike altında olan tipe yönelik

acilen müdafaa ve popülasyonunun güçlendirilmesine yönelik çalışmalar

yapılması gerekmektedir” dedi.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı