Egeli bilim insanı Prof. Dr. Yıldırım, sosyal medyada gördüğü bitkinin izini sürerek yeni tıp olarak literatüre kazandırdı
Ege Üniversitesi Botanik Bahçesi Herbaryum Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Yıldırım, toplumsal medyada gördüğü ve farklı çeşit olduğunu düşündüğü bitkinin izini sürüp Türkçe “Muğla emceği” ismiyle bilim dünyasına kazandırdı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak, başarılı bilim insanı Prof. Dr. Hasan Yıldırım’ı ve grubunu tebrik ederek muvaffakiyetler diledi.
Muğla’nın Fethiye ilçe hudutlarında, Göcek tüneli civarındaki serpantin olarak bilinen ve Demir, Krom, Magnezyum üzere ağır metallerce varlıklı topraklarda yayılış gösteren ve halk ortasında ismi ‘Emzikotu yahut Emcekotu’ olarak bilinen ve bilimsel ismi ‘Onosma’ olan cinse ilişkin yeni bir tıp keşfedildi. Bugüne kadar çok sayıda bitkinin keşfine öncülük eden Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Muğla’nın Akyaka bölgesinde yaşayan doğasever Yasemin Silier’in paylaştığı bitki fotoğraflarından yola çıkarak çalışmalara başladı. Daha sonra Muğla’da bitkiler üzerine amatör çalışmalar yapan emekli İngilizce öğretmeni Bülent Elmas ile Göcek Tüneli yakınlarındaki alana giden Prof. Dr. Yıldırım, türe ilişkin örnekler topladı. Doktora öğrencisi Tuğkan Özdöl ile çalışmaları ağırlaştıran Prof. Dr. Yıldırım, Türkiye’de onosma cinsi uzmanı olan Mersin Üniversitesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıza Binzet’i de sürece dahil etti.
Ege Üniversitesi ve Mersin Üniversitesi bünyesinde yürütülen ortak çalışmalar sonucunda bitkinin yeni bir tıp olduğu sonucuna varıldı. Daha evvel birçok doğasever tarafından fotoğraflanan ‘Muğla emceği’, Doğu, Güney ve İç Anadolu’da yaygın bir cins olan ‘Kaya emceği’ (Onosma alborosea) ile karıştırıldığı için daima yanlış tanımlanmasına neden olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yıldırım, bu tıbbın ayrıntıda ‘Kaya emceği’ ile birebir kümede dahi olmadığını söyledi. Prof. Dr. Rıza Binzet’in öncülüğünde yazılan makale memleketler arası kıymetli bir Taksonomik Botanik Dergisi olan Yeni Zellanda kökenli Phytotaxa mecmuasında yayınlanarak ‘Muğla emceği’ olarak bilim dünyasına tanıtıldı.
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Onosma cinsi dünya genelinde yaklaşık 300 cinse sahip olup, Hodangiller (Boraginaceae) ailesinin tıp bakımından en güçlü cinsidir. Cinsin birçok tipi Asya, Orta Asya ve Akdeniz havzasındaki bozkırlarda ve açık alanlardaki habitatlarda yayılış gösterir. Cinsin çeşitlilik merkezleri Türkiye, İran ve Orta Asya’dır. Ülkemizde toplamda keşfedilen bu yeni tıpla bir arada 105 çeşit bulunmakta ve toplam ülkemize has olan endemik sayısı da 62’ ye yükselmiştir. Bu da Onosma cinsinin ülkemizde yaşayan tiplerinin yüzde 60’ının endemik olduğunu göstermektedir” dedi.
Bitki bugüne kadar yapılan saha çalışmalarında yalnızca Fethiye sonlarında yayılış gösterdiği ve popülasyonlarının bilhassa yola yakın yamaçlar olması, bilhassa yol genişletme çalışmalarından ötürü hayli ziyan gördüğünü vurgulayan Prof. Dr. Yıldırım, bu tıbbın jenerasyonunun korunması ismine tıp aksiyon çalışmalarının başlatılmasının epeyce büyük kıymet arz ettiğini lisana getirdi.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
