Türk sinemasının değişen yüzü: Kadın oyuncular

Türk sineması bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor

 Türk sinemasının bayan oyuncuların temsil biçimlerinde değerli bir evrime tanıklık ettiğini tabir eden uzmanlar, oyuncuların rolleri ve toplumsal cinsiyet algısının da sinemanın gelişimiyle birlikte derin değişimler geçirdiğini söylüyor.

 Doç. Dr. Esennur Sirer, “Türk Sineması son devirde var olan auteur (kendine ilişkin bir biçimi ve anlatısı olan) direktörler ve bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor.” dedi.

 Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Kısım Lideri Doç. Dr. Esennur Sirer, Türk sinemasında bayan oyuncuların yıllar içindeki gelişim ve değişimini kıymetlendirdi.

Kültür transferinin kıymetli bir aracı; sinema…

Kültürel değişim yaşanırken ya da kültüre dair yeni bir yaklaşım benimsenirken bağlantı araçlarının her vakit süreci yöneten kıymetli bir noktada konumlandığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “20. Yüzyılın başından itibaren görsel ve işitsel öykü anlatıcısı olarak hayata dâhil olan sinema, kültür transferinin kıymetli bir aracı olarak misyon almıştır. Bir irtibat aracı olan sinema ile şekillenen toplumsal yapı ve bu yapıyı oluşturan bireyler toplumsal yapının düzenlenmesine de aracılık etmiştir. Toplumsal cinsiyet rollerinin belirlenmesi açısından sinema fonksiyonel bir ehemmiyete sahip olmuştur.” dedi.

Cumhuriyet Devrinde Türk bayan oyuncular görülmeye başlıyor

Yıllar içerisinde bayan ve erkeğin değişen pozisyonlarının sinemaya da yansıdığını anlatan Doç. Dr. Esennur Sirer, “Ülkemizde 1923 yılına kadar çekilen sinemalarda bayan karakterleri gayrimüslim oyuncular tarafından canlandırılmıştır. Cumhuriyet Periyodunda Türk bayan oyuncular görülmeye başlasa da ön planda bir bayan karaktere rastlanmıyor. 1940 ve 50’li yıllar II. Dünya Savaşı’nın tesirleri nedeniyle dünya genelinde sinemanın az eser verdiği bir periyot olarak nitelendiriliyor” formunda konuştu. 

1960’lı yıllar sinemasında değişen toplumsal yapı beyazperdeye yansıdı

1960’lı yıllarda endüstrileşme nedeniyle değişen toplumsal yapının sinema sinemalarına de yansıdığını kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Kentlerde oluşan ve azınlığı temsil eden güçlü burjuva sınıfı ile köyden kente göç eden ve gecekondularda yaşayan personel sınıfının husus edildiği sinemalar çekilmiştir. Bu sinemalarda bayanlar güçlü burjuvanın hanımı ya da namuslu fabrika çalışanı pozisyonundadır. Sinemalarda berbat yola düşürülen bayanları da erkek kahraman kurtararak tüm övgüyü almaktadır. Böylelikle klâsik aile yapısı içerisinde bayan konutunda anne ve düzgün eş olarak yer alırken erkek ailenin koruyucusu ve çalışan birey olarak temsil edilmektedir.” dedi.

1970’li yıllardaki sinemalarda bayan yalnızca cinselliği ile ön planda

1970’li yıllarda bozulan iktisat ve televizyonun konutlara girmesinin sonucunda sinema sinemalarına yalnızca eğitim seviyesi düşük alt gelir kümelerinin gittiğini hatırlatan Doç. Dr. Esennur Sirer, “Bu sinemalarda bayan yalnızca cinselliği ile ön planda. 1980’li yıllar görüntünün tesiriyle sinema üretiminin arttığı bir periyodu temsil ediyor. Bu periyotta bayan problemlerinin işlendiği ve kültürel yapı içerisinde farklı bayan temsillerinin yer aldığı sinemalar de yapıldı. Nostalji rüzgarlarının estiği 1990’lı yılların sinemasında hakkını arayan bayan tekrar sessizliğe bürünerek müzikçi ve model üzere karakterlerin temsilinde varlığını sürdürdü.” dedi.

Sözden çok oyunculuğun öne çıktığı filmler…

Doç. Dr. Esennur Sirer, eril anlatının hâkim olduğu sinema sinemalarının içeriklerinde bayanın varoluşunu sessizliğiyle temsil ettiğini tabir ederek, şöyle devam etti:

“Bu temsiliyeti en manalı işleyen direktörlerden birisi Nuri Bilge Ceylan’dır. Sinemalarını doğal yerlerde çeken Ceylan karakterlerini de olabildiğince doğal bir anlayışla stilize etmiştir. Sinemalarındaki yıldız bayan oyuncular gündelik hayat temsilleri içerisinde sivrilmemişlerdir. Kelamdan çok oyunculuğun öne çıktığı sinemalarda yakın plan ve mimikler ile anlatı güçlendiriliyor. Bu nedenle Ceylan’ın sinemalarındaki bayan oyuncuların mimiklerinden güç alarak doğal anlatım yapabilen oyuncular olduğu görülüyor.”

Merve Dizdar’ın Cannes’da ödül alması

Günümüzde teknolojinin ulaşılabilir olmasının sinema anlatısının oluşturulmasında teknik beceriyi öne çıkan bir özellik olmaktan ayırdığını da kaydeden Doç. Dr. Esennur Sirer, “Kişisel anlatım üslubunun yanı sıra auteur’lüğü temsil eden direktörün ideolojisini yansıttığı sinemanın iç manasıdır. Cannes’da düzenlenen sinema şenliğinde en düzgün bayan oyuncu mükafatını alan Merve Dizdar da doğal oyunculuğu, mimikleriyle ve bakışlarıyla konuşmasıyla ön plana çıkan oyuncularımızdan. Türk Sineması son periyotta var olan auteur direktörler ve bu coğrafyadan beslenen oyuncular sayesinde öne çıkıyor.” halinde kelamlarını tamamladı.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı