Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri, 2023

Göreli yoksulluk oranı %13,9 oldu
 

Yoksulluk ve Ömür Şartları İstatistiklerinin hesaplandığı Gelir ve Hayat Şartları Araştırması 2023 yılı sonuçlarına ait gelir bilgileri, bir evvelki takvim yılı olan 2022 yılını referans almaktadır. Gelir ve yoksulluk hesaplamalarında; hanehalkı gelirleri, büyüklüğü ve kompozisyonu dikkate alınarak muadil hanehalkı kullanılabilir fert gelirine dönüştürülmektedir.

Toplumun genel seviyesine nazaran muhakkak bir hududun altında gelire sahip olan bireyler izafî manada fakir sayılmaktadır. Muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran, yoksulluk oranı 2023 yılında 0,5 puan azalarak %13,9 oldu. Medyan gelirin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise son yılda 0,1 puan artarak %21,7 olarak gerçekleşti.

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine nazaran hesaplanan yoksulluk oranı (%), 2014-2023

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran, yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 0,2 puanlık azalış ile %7,4 olarak gerçekleşti. Medyan gelirin %70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise bir evvelki yıla nazaran 0,4 puanlık artış ile %29,7 oldu.

En düşük yoksulluk oranı çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşanlar hanelerde

Hanehalkı tipine nazaran muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında; çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hanehalklarında yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 3,7 puan azalarak %8,0, tek kişilik hanehalklarında ise 2,0 puan artarak %9,5 olmuştur. En az bir çekirdek aile ve öteki şahıslardan oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı 2,1 puan azalarak %17,5, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yoksulluk oranı ise 0,3 puan azalarak %13,6 oldu.

Hanehalkı tipine nazaran yoksulluk oranı (%), 2022, 2023     
 

Okur-yazar olmayanların %27,8’i, yükseköğretim mezunlarının ise %3,2’si yoksul  
                                                                                   

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranına nazaran; okur-yazar olmayan fertlerin %27,8’i, bir okul bitirmeyenlerin %24,7’si, lise altı eğitimlilerin %14,0’ı, lise ve dengi okul mezunlarının ise %7,7’si fakir olarak hesaplandı. Yükseköğretim mezunları ise %3,2 ile en düşük yoksulluk oranına sahip küme oldu.

Eğitim durumuna nazaran yoksulluk oranı (%), 2022, 2023

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı %14,4 oldu

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı hesabında hane seviyesinde sorgulanan değişkenler; araba sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, meskenin ısınma gereksinimini karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumudur.

Bu oran için fert seviyesinde toplanan değişkenler ise; eskimiş giysileri yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir sefer tanıdıkları ile toplanabilme, fiyatlı boş vakit faaliyetlerine katılabilme, kendini uygun hissetmek için bir ölçü para harcayabilme ve şahsî emelli kullanım için internet sahipliği olarak belirlenmiştir.

Yukarıda belirtilen on üç unsurun en az yedisini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve toplumsal mahrumluk oranı; 2022 yılında %16,6 iken 2023 yılı anket sonuçlarında 2,2 puan azalarak %14,4 olarak iddia edildi.

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2019-2023

Sürekli yoksulluk oranı %12,3 oldu 

Dört yıllık panel bilgi kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ına nazaran son yılda ve birebir vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde de fakir olan fertleri kapsamaktadır. Buna nazaran, 2023 yılı anket sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı bir evvelki yıla nazaran 1,7 puan azalarak %12,3 oldu.

Sürekli yoksulluk oranı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2019-2023

Göreli yoksulluk oranı en düşük TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) bölgesinde gerçekleşti

Ülkemizde yaşanan sarsıntı nedeni ile 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadığı için İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsamaktadır.

İBBS 2. Seviye bölgelerinin her biri için muadil hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’sine nazaran hesaplanan yoksulluk sonuna nazaran, gelire dayalı izafî yoksulluk oranının en yüksek olduğu bölgeler; %16,1 ile TRA2 (Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan), %14,0 ile TR41 (Bursa, Eskişehir, Bilecik) ve %13,9 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) oldu.

Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Seviye bölgeleri ise %4,8 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), %7,1 ile TRC3 (Mardin, Batman, Şırnak, Siirt) ve %8,0 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) oldu.

Medyan gelirin yüzde 50’sine nazaran yoksulluk oranı (%), İBBS 2. Seviye, 2023

Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanların oranı %31,0 oldu 

Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanlar; nispî yoksulluk, maddi ve toplumsal mahrumluk ve düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden mahrum olanları tabir etmektedir.  

Son yıl sonuçlarına nazaran fertlerin %31,0’ı yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş kümelerine nazaran incelendiğinde; 0-17 yaş kümesinde %39,7, 18-64 yaş kümesinde %28,0, 65 ve üstü yaş kümesinde ise %26,6 olarak iddia edildi.

Yaş kümelerine nazaran yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanların oranı* (%), 2015-2023

Kendilerine ilişkin bir konutta yaşayanların oranı %56,2 oldu

Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla nazaran 0,5 puan azalarak 2023 yılında %56,2 olarak hesaplanırken, kirada oturanların oranı %27,8, lojmanda oturanların oranı %0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise %15,1 oldu.

Konut sahipliği dağılımı ve bir evvelki yıla nazaran fark, 2022, 2023    
    

Konutun izolasyonundan ötürü ısınamama en çok karşılaşılan konut ve etraf sorunu oldu

Kurumsal olmayan nüfusun %32,6’sı konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu yaşarken %32,0’ı ise sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri vb. sorunlarla, %19,8’i trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut öteki çevresel meselelerle karşılaştı.

Konut ve etraf sorunları (%), 2022, 2023

Taksit ödemeleri yahut borçları olanların oranı %58,0 oldu

Geçen yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 1,4 puan azalarak %58,0 oldu. Nüfusun %5,7’sine bu ödemeler yük getirmezken %14,9’una çok yük getirdi. Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 0,3 puan artarak %17,5 olurken, bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 8,8 puan artarak %66,5 oldu. Konut masrafların yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla nazaran 9,2 puan azalış ile %15,9 hesaplandı.

Hanelerin %58,8’i konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, %39,2’si iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, %31,8’i beklenmedik harcamaları, %19,5’i konutun ısınma muhtaçlığını, %64,2’si eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.

Seçilmiş ömür şartları göstergeleri (%), 2022, 2023

Bu husus ile ilgili bir sonraki haber bülteninin yayımlanma tarihi 27 Aralık 2024’tür.

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı